CONCEPT versie 0.6
https://vzvz.atlassian.net/wiki/spaces/415990274/pages/436109421/
Begrip | Definitie NVS |
AI-systemen | Een AI-systeem is een machinegebaseerd systeem dat, voor expliciete of impliciete doelstellingen, uit de input die het ontvangt afleidt hoe outputs moeten worden gegenereerd, zoals voorspellingen, inhoud, aanbevelingen of beslissingen die fysieke of virtuele omgevingen kunnen beïnvloeden. Verschillende AI-systemen variëren in hun mate van autonomie en aanpassingsvermogen na implementatie OECD.AI |
Authenticatie | Het bewijzen en controleren dat een persoon daadwerkelijk is wie hij zegt te zijn; proces dat, naast identificatie, een belangrijke rol speelt bij een elektronische identiteit. TZW NEN‐ISO/IEC 27000:2014 |
Autorisatie | Het proces van het toekennen van rechten voor de toegang tot geautomatiseerde functies en/of gegevens in ICT-voorzieningen; het gaat om de procedure waarmee de rechten van een gebruiker op een computer of netwerk na het aanmelden (inloggen) worden vastgesteld; die rechten kunnen variëren van het uitsluitend bekijken van bestanden tot het recht om bestanden te wijzigen, toe te voegen of te verwijderen. TZWNEN7510-1:2011 |
Bewaartermijn | De periode gedurende welke bepaalde documenten en gegevens moeten worden bewaard voordat ze kunnen worden vernietigd of verwijderd. De bewaartermijnen kunnen variëren afhankelijk van het type document of gegevens en de toepasselijke wet- en regelgeving. Rijksoverheid.nl Autoriteit Persoonsgegevens |
Data | Een vastgelegd gegeven van een feit; synoniem van ‘gegeven’. Deze gegevens kunnen vastgelegd worden in datasets, een verzameling van gegevens. |
Data-element | Een data-element is een basiseenheid van informatie met een unieke betekenis en precieze waarden. Het vertegenwoordigt een feit, concept of instructie in een vorm die geschikt is voor communicatie, interpretatie of verwerking door mensen of automatische systemen. Elk data-element heeft specifieke kenmerken zoals een naam, definitie, formaat en waardenreeks. Data elementen (nen.nl) |
Databeschikbaarheid | Gezondheidsdata moet beschikbaar zijn voor gebruik. Databeschikbaarheid omvat het beschikbaar, bereikbaar en bruikbaar hebben van vastgelegde gezondheidsdata van de specifieke informatiebehoefte. Dit ten behoeve van alle vormen van (her)gebruik, zorgproces- en usecase-onafhankelijk met nadrukkelijke waarborgen voor patiëntveiligheid en privacy. |
Datagedreven | Data gedreven werken is werken op basis van feiten uit de samenleving, die verzameld worden in de vorm van data, geanalyseerd worden naar informatie, samen met domeinkennis op de juist manier geïnterpreteerd worden naar bruikbare inzichten, en om op basis van deze inzichten een zo geïnformeerd mogelijk besluit te nemen wat een hogere waarde geeft voor de samenleving. |
Datasolidariteit | Datasolidariteit betekent dat burgers hun gegevens beschikbaar stellen voor (big-)data-onderzoek om daarmee de volksgezondheid en maatschappelijke belang te dienen. TZW |
Duurzaam gezondheidsinformatiestelsel | Informatievoorziening die noodzakelijk is voor een goede werking van het zorgstelsel te realiseren, te onderhouden en door te ontwikkelen. Dit omvat de gehele informatievoorziening gerelateerd aan (het ondersteunen van) gezondheid. |
digital health authority (DHA) | Een juridische entiteit aangewezen door een lidstaat van de Europese Unie om de toegang tot gezondheidsdata voor onderzoeksdoeleinden te beheren. De rol van een HDAB is om toegang tot gezondheidsdata te vergemakkelijken terwijl de bescherming van persoonlijke gegevens en privacy rechten wordt gewaarborgd. De HDAB heeft de volgende taken: het op nationaal niveau beoordelen van aanvragen om gezondheidsdata te gebruiken voor onderzoek EHDS |
Digitale inclusie | Het streven om alle burgers en zorgverleners volledig te laten deelnemen aan de digitale samenleving en gezondheidszorg, ongeacht hun digitale vaardigheden, leeftijd, sociaaleconomische achtergrond, gezondheidstoestand of andere persoonlijke kenmerken (gelijke mogelijkheden en kansen). Het doel van digitale inclusie is om gelijke toegang tot, gebruik van en voordeel van digitale diensten, technologieën en gezondheidszorgtoepassingen te waarborgen, en ervoor te zorgen dat niemand wordt buitengesloten van de voordelen die digitalisering biedt. |
Digitale vaardigheden | Vaardigheden die nodig zijn om goed te kunnen omgaan met (veranderende) digitale technologieën en media; het gaat om een combinatie van vaardigheden in het gebruiken van een computer, tablet of smartphone, informatievaardigheden, mediawijsheid en het vermogen om digitale technologieën toe te passen om een probleem op te lossen. TZW |
Digitalisering | De overgang van informatie naar een digitale vorm, zodat de informatie gebruikt kan worden door elektronische apparaten en services. |
Doel- en transitiearchitectuur |
|
Domein | Afgebakende terreinen die in een bepaalde setting worden onderscheiden, bijvoorbeeld een bepaald werkterrein als onderdeel van een bepaalde sector of een bepaalde sector als geheel; zo wordt het sociaal domein onderscheiden als onderdeel van het gemeentelijk domein, maar een term als onderwijsdomein beslaat de totale onderwijssector; het kan ook gaan om verschillende levensgebieden of werksoorten TZW |
Ethische gebruik |
|
Experience level agreements (XLA’s) | Een vorm van service level agreement (SLA) waarbij de prioriteit ligt bij de uitkomsten en waarde van de aangeboden dienst voor de gebruiker en hoe ze bijdragen aan de algehele gebruikerservaring. Dit in tegenstelling tot de SLA’s waarbij de aandacht ligt bij meten van technische serviceprestaties en meetbare proces outputs zoals tijd en beschikbaarheid. |
Gebruiksvriendelijkheid (buikbaarheide/ usability) | De effectiviteit, efficiëntie en tevredenheid van zorgprofessionals bij o.a. het registreren in en ophalen van gegevens uit zorginformatiesystemen in een zorgcontext ISO 9241-11:2018s |
Gebruiksvriendelijke systeem | Digitale toepassingen, technologieën of software die eenvoudig te begrijpen, te gebruiken en te navigeren zijn voor alle gebruikers, ongeacht en rekening houdend met hun digitale vaardigheden, leeftijd, achtergrond, gezondheidstoestand of ervaring met technologie. Het doel van gebruiksvriendelijke systemen is om de drempels voor het gebruik ervan te verlagen en de gebruikerservaring te optimaliseren, waardoor mensen gemakkelijker kunnen profiteren van de voordelen van digitale diensten en technologieën. |
Gegevens | Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat. Gegevens zijn woorden, cijfers, tekens, afbeeldingen, alle mogelijkheden om iets te representeren; gegevens krijgen betekenis in hun context en in samenhang met elkaar, dan ontstaat informatie. TZW |
Gemeenschappelijke voorziening | Een product of dienst gericht op het ondersteunen van een generieke functie, waarbij de ontwikkeling wordt overgelaten aan private partijen (waarbij marktwerking mogelijk is), maar er één gezamenlijke initiator is die de randvoorwaarden bepaalt (in de meeste gevallen vanuit overheid). De gemeenschappelijke voorziening kan door een zorgorganisatie zelfstandig binnen haar span of control worden geïmplementeerd (via de diensten van een dienstverlener) of worden gekozen, maar bevat afhankelijkheden met andere zorgorganisaties (en haar dienstverleners) waardoor gemeenschappelijke afspraken noodzakelijk zijn. Hiervoor kan het wenselijk zijn een generieke norm en certificering van dienstverleners te realiseren. Een voorbeeld van een gemeenschappelijke voorziening is toestemming die door zowel VZVZ (Mitz) als door Stichting Nuts wordt aangeboden. Informatieberaad |
Generieke functies | Een functie die zorgbreed voor meerdere toepassingsgebieden nodig is om vindbaarheid, toegankelijkheid, interoperabiliteit of hergebruik van gegevens te kunnen realiseren. Een generieke functie is door de zorg ICT markt in te vullen op basis van een set van zorgbrede afspraken, protocollen, en open (waar mogelijk internationale) standaarden. Deze afspraken worden in een norm/ technische afspraak vastgelegd. Een generieke functie kan onder voorwaarden ook met een gemeenschappelijke of publieke voorziening worden ingevuld. |
Gezondheidsgegevens (persoonlijke gezondheidsinformatie) | Bijzondere categorie van persoonsgegevens over iemands lichamelijke of geestelijke gezondheid, zoals gegevens over iemands ziektegeschiedenis, medicijngebruik, behandelingen, onderzoeken, laboratoriumuitslagen. TZW NEN 7510 |
Governance | Overlegstructuur om specifieke onderwerpen met belanghebbende te bespreken en knelpunt op te lossen dan wel te escaleren. |
Health data access body (HDAB) | Een juridische entiteit aangewezen door een lidstaat van de Europese Unie om de toegang tot gezondheidsdata voor onderzoeksdoeleinden te beheren. De rol van een HDAB is om toegang tot gezondheidsdata te vergemakkelijken terwijl de bescherming van persoonlijke gegevens en privacy rechten wordt gewaarborgd. De HDAB heeft de volgende taken: het op nationaal niveau beoordelen van aanvragen om gezondheidsdata te gebruiken voor onderzoek. Health-RI EHDS |
Implicatie | Hetgeen dat iets met zich meebrengt; consequentie – gevolg. |
Identificatie | Proces waarbij de identiteit van een persoon (of andere entiteit) vastgesteld wordt, bijvoorbeeld doordat iemand een inlognaam en wachtwoord gebruikt of door het vergelijken van kenmerken van onderdelen van het menselijk lichaam met gegevens die zijn opgeslagen in een identiteitsbewijs, databank of persoons-chipcard, bijvoorbeeld vingerafdrukken of gezichtspatronen; of vaststelling van de identiteit van een object, bijvoorbeeld van een bestand op basis van het unieke nummer. NEN 7510:2011 TZW |
Informele netwerk (sociale netwerk) | (Het opbouwen van) relaties met mensen in de naaste omgeving, zoals de eigen familie of partner, buren, vrienden of vrijwilligers waarmee een sociale relatie bestaat; ook sociale contacten via sociaalnetwerksites als Facebook behoren tot het sociale netwerk van iemand. TZW |
Informatie | Betekenisvolle gegevens. NEN-ISO 9000 Door gegevens te combineren of het leggen van verbanden ertussen of met de context, ontstaat informatie; indien iemand door zijn competenties, vaardigheden, ervaringen, theorieën, normen en waarden informatie kan omzetten naar handelen in de beroepspraktijk of samenleving, dan ontstaat kennis. TZW |
Informatieberaad zorg | Entiteit waarin bestuurders van zorgpartijen en zorgprofessionals samen werken aan een goed klimaat voor digitale zorg en e-health. |
Infrastructuur | Het geheel aan voorzieningen dat nodig is om iets goed te laten functioneren. |
Interoperabiliteit | Interoperabiliteit is de mogelijkheid van verschillende autonome, heterogene eenheden, systemen, partijen, organisaties of individuen om met elkaar samen te werken, te communiceren en informatie uit te wisselen. Om interoperabiliteit tussen twee zorgaanbieders te garanderen geldt dat beide zorgaanbieders elk afzonderlijk te maken hebben met de lagen en pilaren in het lagenmodel (interoperabiliteitsmodel). Uitgangspunt is dat betrokken zorgaanbieders “”in huis”” de zaken op orde hebben. Dat betekent onder meer dat beide partijen de interne organisatie en processen, het vastleggen van informatie, de toegang tot de informatie en het beheer van gebruikte systemen en de infrastructuur goed geregeld moet hebben. Dit is een noodzakelijke voorwaarde voor interoperabiliteit tussen zorgaanbieders. Idealiter worden pas daarna afspraken op alle lagen gemaakt worden om interoperabiliteit tussen deze zorgaanbieders te garanderen. Deze afspraken kunnen bestaan uit het aan beide zijden op de verschillende niveaus implementeren van dezelfde standaarden. |
Kaders |
|
Kerngegevens (Kernset) | De kerngegevens betreffen de EU-patiëntsamenvatting (inclusief medicatiegegevens), labuitslagen, beelden, verslagen en (verpleegkundige) zorgplannen die nodig zijn voor het verlenen van netwerkzorg. Er is sprake van eenheid van taal: de gehanteerde kerngegevens betekenen in alle sectoren hetzelfde. Integraal Zorgakkoord |
Koppelsleutel | Eén of meerdere sleutelvariabelen die in twee of meer te koppelen bronbestanden van data gebruikt worden, bijvoorbeeld om bij data(sets) uit het ene bestand data(sets) uit het andere bestand te zoeken. |
Landelijke benchmark | Een evaluatie- en vergelijkingsproces waarbij de prestaties, processen, en praktijken van organisaties, instellingen of entiteiten binnen een land worden gemeten en vergeleken met die van anderen. Dit wordt gedaan om de beste prestaties te identificeren en te leren van de methoden die tot deze resultaten leiden. |
Landelijk dekkend netwerk van infrastructuren |
|
Levensloopdossier | Een levensloopdossier is een per burger virtueel gestandaardiseerd samengesteld overzicht van alle beschikbare data uit achterliggende bronsystemen. Het levensloopdossier bevat informatie vanuit zorgveld en sociale domein. De data kan al van voor geboorte zijn en kan langer blijven bestaan dan iemands leven. |
Marktmeesterschap | Marktmeesterschap EHDS is een term die gebruikt wordt om de regulering van de zorg-ICT-markt in de Europese Unie te beschrijven. Vragen en antwoorden | EHDS | Gegevensuitwisseling in de zorg |
Meervoudig gebruik | Hergebruik van data t.b.v. primaire doeleinden, secundaire doeleinden en preventie Registratie aan bron |
Metadata catalogus | Collectie van data over de data. Het geeft mensen en systemen informatie over de context van de data. Die context is nodig om de data beter vindbaar, begrijpbaar, en relevant te maken. Het helpt ook om meer grip te krijgen op de data. N.B. De term metadata kan verschillende betekenissen hebben in de verschillende processen. Iets dat ‘metadata’ is in het primaire zorgproces is kan ‘data’ zijn bij secundair gebruik, bv het tijdstip of het meetapparaat dat in het primaire zorgproces bij een bloeddrukmeting worden vastgelegd. Health-RI |
Nationale visie en strategie | De nationale visie is de uitwerking van het toekomstbeeld voor het gezondheidsinformatiestelsel in Nederland dat reikt tot 2035. De strategie is de uitwerking van de weg daarnaar toe, gestructureerd door een plateaubenadering te kiezen en een concretisering te maken voor de periode 2023-2026. |
Netwerkzorg | Het probleemloos laten bewegen van een zorggebruiker, cliënt of burger in een netwerk van zorgverleners. |
Ondersteuning | Onder ondersteuning valt met name de ondersteuning in het kader van preventie, gezondheid en zorg. Daarnaast vallen hier ook jeugd en ondersteuning in het kader van wet maatschappelijke ondersteuning (2015) onder. |
Ontologie | Terminologiebestanden die gekenmerkt worden door aanwezigheid van gespecificeerde relaties tussen de concepten; er zijn niet alleen synoniemrelaties en hiërarchische relaties zoals in een thesaurus maar daarnaast worden alle typen relaties uitgesplitst, bijvoorbeeld tussen een ziekte en een ziekteverwekker, tussen een grondstof en een product, tussen een beroepskracht en een beroep enzovoorts. TZW |
Passende hybride zorg
| Waardegedreven zorg die samen met en rondom de zorggebruiker tot stand komt en plaatsvindt op de juiste plek. Het gaat over gezondheid in plaats van ziekte. Passende zorg betekent steeds vaker ook hybride zorg: een mix van digitaal en fysiek aangeboden zorg en ondersteuning van gezondheid, waar mogelijk gepersonaliseerd en op maat. Uitgangspunten hierbij zijn: zelf als het kan, thuis als het kan en digitaal als het kan. |
Een Persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) | Digitale omgevingen waarin mensen zelfstandig en op eigen initiatief hun eigen, volledige medisch dossier kunnen opbouwen en beheren, met of zonder inzagemogelijkheid in het medische dossier dat hun zorgverlener(s) over hem aanlegt; patiënten kunnen bijvoorbeeld ook vastleggen of en wanneer ze hun medicijnen hebben ingenomen, of ze gesport hebben en hoe lang en afgestemde informatie krijgen over hun aandoeningen; iemand bepaalt zelf welke zorg- of hulpverlener inzage mag krijgen in zijn persoonlijke gezondheidsomgeving. TZW |
Primair gebruik/ doeleinden | Heeft betrekking op het directe gebruik van gegevens voor het oorspronkelijke doel waarvoor ze zijn verzameld. Bij het primair gebruik worden gegevens ingezet voor het ondersteunen van directe zorgverlening aan patiënten of cliënten. Het gaat hierbij ook over hergebruik van gegevens voor de zorg van patiënten of cliënten door een andere zorgverlener. |
Primaire zorgproces | De fase waarin de zorg wordt verleend. Oftewel alles wat er gebeurt tijdens spreekuren en visites, telefonische of digitale contacten van zorggebruikers en burgers met zorgverleners en overleg tussen zorgverleners t.b.v. de zorggebruiker of burger. |
Publieke gezondheid | In de publieke gezondheidszorg werken zorg- en hulpverleners aan het verbeteren en beschermen van de gezondheid van iedere inwoner in Nederland. Bijvoorbeeld via het consultatiebureau, de schoolarts, vaccinaties en hulp bij een gezonde levensstijl en een gezonde leefomgeving. Meestal voert de gemeentelijke gezondheidsdienst (GGD) deze taken uit. Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd |
Publieke voorziening | Een product/ dienst gericht op het ondersteunen van een generieke functie, waarbij het noodzakelijk is dat de ontwikkeling gebeurt onder publieke sturing, er is samenwerking tussen publieke en private partijen nodig om de voorziening tot stand te laten komen (en er is geen marktwerking mogelijk). Een voorbeeld hiervan die breder gaat dan de zorg is DigiD. Informatieberaad |
Regie | Coördinatie, sturing en leiding. |
Registratielast | Administratieve hinder als onderdeel van de dossiervoering in het primaire zorgproces en eventueel verzameling van gegevens voor secundair gebruik. |
Robotic process automation |
|
Secundaire proces / secundair gebruik/ doeleinden | Het gebruik van gegevens (de fase waarin gegevens worden gebruikt) voor andere doelen dan waarvoor deze oorspronkelijk zijn geregistreerd in het operationele zorg- en bedrijfsvoeringproces, eventueel aangevuld met andere gegevens. Het gaat dan bijvoorbeeld om het gebruik van gegevens voor secundaire doelen zoals (wetenschappelijk) onderzoek, zorginkoop, zorgcoördinatie, kwaliteitsevaluatie, procesverbeteringen, gepersonaliseerde zorg, management- en stuurinformatie, (medtech) innovaties in de breedste zin van het woord (waaronder AItoepassingen). Het kan zowel gaan om (gepseudonimiseerde) persoonsgegevens als om geaggregeerde gegevens. |
Sociale domein | (Gemeentelijke) beleidsterreinen die te maken hebben met de ondersteuning van mensen, het vergroten van de leefbaarheid en het bevorderen van participatie, zoals werk en inkomen, sociaal werk, zorg, jeugdzorg en onderwijs. TZW |
Speelveld | Eerlijke concurrentie tussen partijen. |
Standaarden | Een procedure, veelal met specificaties en informatiemodellen, waarvan met elkaar is afgesproken dat het gebruikt zal worden om bepaalde gezamenlijke doelen te bereiken. |
Stelselverantwoordelijkheid | De verantwoordelijkheid om binnen bepaalde wettelijke grenzen het stelsel te laten functioneren. |
Terminologie | Verzamelingen van beschreven vaktaal waarbij gezondheids- en gezondheidszorgconcepten worden weergegeven door termen en relaties tussen de termen, zoals ontologieën of thesauri. TZW NEN 7522 |
Toepassing | Een manier waarop iets gebruikt wordt en middelen om iets in de praktijk te brengen. |
Toezicht | Het verzamelen van informatie over de vraag of een handeling of zaak voldoet aan de daaraan gestelde eisen, het zich daarna vormen van een oordeel daarover en het eventueel naar aanleiding daarvan interveniëren. |
Vertrouwen | Het met zekerheid hopen op de gewenste uitkomst of omstandigheid. |
Zorg-ICT markt |
|
Zorg-ICT systemen | Elektronisch systeem van een zorgaanbieder voor het verwerken van persoonsgegevens in een dossier, niet zijnde een elektronisch uitwisselingssysteem. Wabvpz |
Zorggebruikers | Mensen die gebruik maken van een zorgaanbod, zoals patiënten, cliënten en burgers. |
Zorgnetwerk | Het totale netwerk aan personen of organisaties en instanties die betrokken zijn bij het leveren van passende zorg aan een zorggebruiker. |
Zorgstelsel | Het geheel aan wetten en regels waarmee de overheid de gezondheidszorg beïnvloedt. |
Zorgaanbieder | Een instelling dan wel een solistisch werkende zorgverlener. Wetboek NEN-7513 |
Zorg-ICT-aanbieder | Organisatie of bedrijf welke een bepaald goed of de verrichting van een bepaalde dienst levert. Dit kan o.a. een EPD-leverancier zijn. |
Zorginformatiebouwsteen (zib) | Gegevensmodellen waarin zorginhoudelijke concepten beschreven worden in termen van gegevenselementen waaruit dat concept bestaat, datatypes van die gegevenselementen enz.; door gebruik te maken van zorginformatiebouwstenen worden bepaalde onderdelen uit het zorgproces gestandaardiseerd beschreven, zodat deze gegevens goed uitgewisseld kunnen worden tussen verschillende (zorg)partijen en goed herbruikbaar zijn; er zijn zorginformatiebouwstenen voor algemene patiëntkenmerken zoals naam, adres, contactpersonen en gezinssituatie, en voor allerlei aspecten van de zorgcontext en/of behandeling rondom de patiënt/cliënt zoals allergieën, bloeddruk, medicatie, vaccinatie, verrichting of verpleegkundige interventie; voor vastlegging van de afzonderlijke gegevenselementen worden concepten uit het internationale, medische terminologiestelsel Snomed CT gebruikt. TZW |
Zorgverleners | Een persoon of instelling die zorg verleent aan een zorggebruiker, beroepshalve of op vrijwillige basis. NEN |