4 | Architectuur
- Ben van der Stigchel
De architectuur van Twiin bevat de architectuurvisie, de principes van Twiin, de conceptuele architectuur met een toelichting op het begrip knooppunten (GtK’s), generieke functies en gemeenschappelijke voorzieningen. Op de sub pagina's staat een toelichting over databeschikbaarheid, uitwisselpatronen en de actoren van Twiin.
Inhoud
Architectuurvisie - Verbinden op alle lagen van interoperabiliteit
Hoe meer zorgorganisaties en zorgverleners gaan samenwerken in een keten of netwerk, hoe meer relaties er ontstaan. Deze partijen wisselen informatie uit, delen gegevens, gebruiken generieke functies en maken afspraken. De relaties die ontstaan zijn bestuurlijk, organisatorisch, juridisch, procesmatig, semantisch en technisch van aard; over alle lagen van het interoperabiliteitsmodel. Dit leidt tot een complexe situatie met vele zorgaanbieders, verschillende processen, informatiestromen, infrastructuren en koppelpunten. Om deze complexiteit beheersbaar te houden, is een verbindend afsprakenstelsel nodig: het Twiin Afsprakenstelsel.
Het interoperabiliteitsmodel van Nictiz beschrijft verschillende lagen waarop het noodzakelijk is om afspraken te maken, zodat er goede interoperabiliteit plaats kan vinden. Ook Twiin onderschrijft dit model; in het afsprakenstelsel komen alle lagen van het interoperabiliteitsmodel aan bod. Het afsprakenstelsel hanteert een wat andere hoofdstukindeling. In onderstaande weergave is inzichtelijk gemaakt hoe de lagen van het Nictiz model en de indeling van het afsprakenstelsel samenhangen.
In de visie van Twiin nemen knooppunten, generieke functies en gemeenschappelijke voorzieningen een essentiële plaats in. Om zorgaanbieders en bestaande zorgnetwerken met elkaar te verbinden op alle lagen van interoperabiliteit, maken we gebruik van knooppunten (in Twiin GtK's; Gevalideerde Twiin Knooppunt)
Twiin is een verbindend afsprakenstelsel
In verbinden en hergebruik van data zit grote waarde. Gegevens van één instelling, kunnen ook relevant zijn voor een zorgverlener bij een andere zorginstelling. We stellen: Twiin is een verbindend afsprakenstelsel. Maar wat betekent dat eigenlijk? Om verbinding tot stand te brengen, zijn er twee mogelijkheden. Het maken van gezamenlijke afspraken en het overbruggen van verschillen.
Het maken van gezamenlijke afspraken doen we in het Twiin Afsprakenstelsel. Afspraken over doelstelling, principes, verantwoordelijkheden, governance, voorwaarden, wet- en regelgeving, adequate beveiliging, verkrijgen van vertrouwen en technische afspraken. Generiek, dus onafhankelijk van een zorgtoepassing. In het specifieke deel van het Afsprakenstelsel beschrijven we de implementatie van zorgtoepassingen, gebaseerd op het generieke deel.
Het is niet altijd mogelijk om (direct of op korte termijn) te voldoen aan de gemeenschappelijke afspraken en verschillen moeten worden overbrugd. Het Twiin Afsprakenstelsel biedt een aantal ‘verbindende functies’ op verschillende niveaus :
Organisatie; doormiddel van het groeimodel en de deelnemersovereenkomst met samenwerkingsvoorwaarden
Twiin Dienstverlener; om zorgaanbieders te ondersteunen toe te groeien naar het voldoen aan het Twiin Afsprakenstelsel
Technische Translatie; Op technisch vlak zijn translatiefuncties voor het vertalen van verschillende standaarden. Hierbij valt onderscheid te maken in:
Syntactische translaties (bv van FHIR STU3 naar FHIR R4)
Semantische translaties (bv van BgZ2017 naar BgZ2020)
Contenttransformatie: Omzetten van bijvoorbeeld de content van een CDA document in een XDS repository naar FHIR syntax en visa-versa
Infrastructurele-integratie: gaat over alle aspecten van het op elkaar aansluiten van de security methodiek en de metadata die gebruikt worden binnen de twee infrastructuren (bijvoorbeeld: token migratie)
Workflow-synchronisatie: gaat over het overbruggen van verschillende workflow mechanismen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het omzetten van een pull transactie van resources naar een document
Deze translaties kunnen op 2 manieren plaats vinden:
Onder verantwoordelijkheid van de verzender of de ontvanger;
Via een centrale dienst, die de translatie uitvoert.
Waarbij we met betrekking tot verantwoordelijkheden een onderscheid kunnen maken tussen specificeren van de translatie en de operatie van de translaties.
In lijn met het FHIR besluit (zie website NICTIZ en VWS) ondersteunt Twiin geen translaties tussen FHIR en CDA. We sluiten hierbij aan bij de uitgangspunten en besluiten binnen stelselregie.
Architectuurprincipes
De principes van het Afsprakenstelsel Twiin.
Architectuur Twiin
In dit onderdeel een beschrijving van op hoofdlijn de architectuur van Twiin op een functionele (niet technische gedetailleerde) wijze.
Gevalideerde Twiin Knooppunten (GtK)
De begrippen knooppunt en gemeenschappelijke voorzieningen zijn geïnspireerd op de visie op zorginfrastructuren (Mallie e.a. 2019), maar ook op oplossingen in het buitenland, zoals Carequality (2019) en TEFCA (2019) in de USA of ELGA (2017) in Oostenrijk. Door knooppunten en gemeenschappelijke voorzieningen te implementeren verbinden en hergebruiken we bestaande netwerken.
Knooppunten passen bij Nederland! De Nederlandse zorg is organisatorisch sterk versnipperd. Vanuit de patiënt gezien is er enkel een relatie met een zorgaanbieder. Door de ontwikkeling van keten- en netwerkzorg, krijgen patiënten met meerdere zorgaanbieders te maken. De samenwerkingsverbanden die ontstaan, hebben behoefte aan beschikbaarheid van informatie over instellingsgrenzen heen. Professionals kunnen hierdoor beter hun werk doen en patiënten beter behandelen. Door de jaren heen zijn vele lokale en regionale (deel)oplossingen ontstaan voor de beschikbaarheid van gegevens. Op nationaal niveau kunnen instellingen echter niet of nauwelijks met elkaar uitwisselen. Twiin verbindt de deeloplossingen met het Twiin Afsprakenstelsel en de knooppunten. Hierdoor komen de idealen van 'continuity of care', beschikbaarheid van data en transparantie voor de patiënt dichterbij. |
Figuur 1 laat zien dat Twiin zich richt op zorgtoepassingen voor landelijke beschikbaarheid van informatie. Bestaande regionale, landelijke, categorale zorgnetwerken brengen we met elkaar in verbinding via knooppunten door afspraken en gemeenschappelijke voorzieningen. Uiteraard volgen we daarbij wet- en regelgeving. Bij elke uitwisseling, of het beschikbaar stellen van gegevens, zijn controles ingebouwd.
Generieke functies en gemeenschappelijke voorzieningen
Generieke functies zijn afspraken, standaarden of voorzieningen die landelijk nodig zijn om het vinden en beschikbaar maken van patiëntengegevens te realiseren. Vaak worden generieke functies (identificatie, authenticatie, autorisatie, lokalisatie, adressering, toestemming en logging) en gemeenschappelijke voorzieningen in één adem genoemd, maar ze zijn niet gelijk. De noodzaak om de generieke functies in te vullen is blijvend. De wijze waarop daar invulling aan wordt gegeven door middel van algemene voorzieningen, kan door de tijd wijzigen. Gemeenschappelijke voorzieningen geven invulling aan één of meerdere generieke functies. Voor een aantal generieke functies kiest Twiin voor gemeenschappelijke voorzieningen, zoals Mitz en Zorg AB. Dit doen wij omdat we gegevens willen laten stromen en er nog geen open stelsels zijn voor dit soort generieke functies. Mochten die er komen, dan passen wij het Twiin Afsprakenstelsel hierop aan.
Generieke functies zijn noodzakelijk om een aantal waarborgen van het vertrouwensmodel goed te kunnen inrichten. Een gemeenschappelijke voorziening, zoals voor patiënttoestemming en adressering, kan een generieke functie realiseren. Twiin ziet gemeenschappelijke voorzieningen als middel om samenwerking en interoperabiliteit in de zorg te bevorderen en redundantie in de data(registratie)keten te verminderen. We hebben daarbij oog voor het verlagen van de registratielasten, beheerslasten en kosten. Generieke functies en gemeenschappelijke voorzieningen zijn in scope van het Informatieberaad, VWS, Wegiz en de normeringstrajecten van de NEN. Twiin initieert en stimuleert discussies op landelijk niveau en ondersteunt deze discussies met feiten, concrete voorstellen en kennis inbreng.
Belangrijkste uitgangspunten bij de gemeenschappelijke voorzieningen zijn:
Hergebruik; meerdere gebruikers vragen om of gebruiken de dienst (eindgebruikers- of uitwisselingssystemen).
Standaardisatie; gemeenschappelijke voorzieningen maken zoveel mogelijk gebruik van internationale standaarden en, indien noodzakelijk, Nederlandse extensies of beperkingen daarvan.
Noodzakelijkheid; een gemeenschappelijke voorziening bestaat alleen als deze noodzakelijk is (als het zonder kan, doen we het zonder) en indien de zorgcommunicatie daar efficiënter van wordt.
Makelaarsfunctie; de dienst kan een brug- of makelaarsfunctie bieden naar achterliggende gedistribueerde diensten. Een gemeenschappelijke voorziening kan ook een makelaarsfunctie vervullen om verschillende implementaties van de betreffende functie te kunnen bereiken. Via een gemeenschappelijke authenticatiedienst kan bijvoorbeeld gebruik worden gemaakt van verschillende beschikbare authenticatiemiddelen.
Agnostisch; Gemeenschappelijke voorzieningen zijn infrastructuur-onafhankelijk. De voorzieningen leggen alleen eisen op aan de koppelvlakken.
Statement
Twiin volgt de ontwikkelen en NEN-normering als onderdeel van de Wegiz, Twiin sluit aan op de keuzes die op landelijk niveau worden gemaakt. en neemt deze op in het Twiin Afsprakenstelsel
Databeschikbaarheid en uitwisselpatronen
Twiin onderschrijft de visie over databeschikbaarheid zoals verwoord in het Integraal Zorg Akkoord (IZA) en de Nationale Visie en Strategie (NVS). Twiin heeft bij de start in 2019 als uitgangspunt data- en beeldbeschikbaarheid gehanteerd. Twiin heeft een aantal generieke uitwisselpatronen (technische use cases) onderkend en beschreven. Deze zijn ondersteunend bij de verandering van het uitwisselen van gegevens naar het realiseren van databeschikbaarheid. Het betreft push en pull patronen, die we hebben uitgewerkt in verschillende varianten: document en resource gebaseerd.
4.2 | Databeschikbaarheid en uitwisselpatronen
Bedrijfsarchitectuur - Actoren
De Twiin architectuur kent organisaties en technische componenten als actoren. Dit deel bevat een beschrijving van de verschillende actoren. In de technische kern en de implementatiewijzer van de zorgtoepassingen van Twiin komen deze actoren terug in de uitwisselpatronen, transactie schema's en PvE’s
4.3 | Bedrijfsarchitectuur - Actoren
Solutionarchitectuur - Technische kern