In dit hoofdstuk wordt de inhoud van het SAML transactietoken besproken die bij berichtauthenticatie met behulp van de UZI-pas/servercertificaat wordt gebruikt. Het SAML transactietoken bevat informatie over de toegepaste authenticatie en identificatie van de zorgverlener/medewerker/organisatie. Het SAML transactietoken is een op XML gebaseerd SAML assertion en heeft tot doel de assertions (bewijs van een bewering) over te brengen tussen partijen.

Alle XML voorbeelden in het document dienen door de betrokken partijen tijdens het bouwen van de uitwisseling getest, en waar nodig, in samenspraak met VZVZ aangepast te worden voor een juiste optimale werking.

Voor het verkrijgen van het SAML transactietoken en het aanbieden van dit token aan het LSP worden de volgende profielen gebruikt:

• Het gebruik van het SAML transactietoken (security token) in het kader van het WSS SOAP berichten profiel voor het veilig stellen en uitwisseling van authentieke SOAP berichten.

Dit profiel raakt het koppelvlak:

• goed beheerd zorgsysteem (GBZ) – het landelijk schakelpunt (LSP)

Dit profiel wordt in de volgende paragrafen verder uitgewerkt.

Structuur

Het SAML transactietoken is een afgegeven SAML assertion die gebruikt wordt bij berichtauthenticatie met behulp van de UZI-pas/UZI-servercertificaat. Er wordt gebruik gemaakt van SAML v2.0 [SAML Core].

Assertion

De assertion heeft de volgende structuur (de waarden die in het token gebruikt worden zijn fictief):

N.B.: bovenstaande tabel bevat de meest gebruikte elementen van SAML assertions en is derhalve niet volledig. Voor niet genoemde elementen geldt: Niet gebruiken.

Namespaces

Het SAML transactietoken die gebruikt wordt bij berichtauthenticatie maakt gebruik van de volgende namespaces. De prefixen zijn niet normatief maar worden in dit document als voorbeelden gebruikt.

Tabel AORTA.STK.t3300 – Namespaces

Inhoud

De volgende paragrafen beschrijven de verschillende kenmerken en beveiligingsgerelateerde gegevens die het SAML transactietoken onderscheiden, zoals in [IH tokens generiek] beschreven is.

<saml:Assertion ... xmlns:saml="urn:oasis:names:tc:SAML:2.0:assertion">

Het SAML transactietoken begint met het Assertion element en een verwijzing naar de XML SAML namespace voor SAML 2.0 assertions. De attributen behorende bij het Assertion element wordt in paragraaf 2.3.1 Uniekheid beschreven.

Uniekheid

ID="token_ dd1c1f96-f0b0-4026-a978-4d724c0a0a4f"

IssueInstant="2009-06-24T11:47:34Z"

Version="2.0">

De volgende attributen van het SAML assertion element maken van de SAML assertion een uniek gegeven, uitgegeven door de verzender van het bericht. Het attribuut ID identificeert op een unieke wijze de assertion. De assertion mag slechts eenmalig als token gebruikt worden. De waarde moet mondiaal uniek zijn voor AORTA berichten, zodat bij samenvoegen van meerdere XML bestanden (in een HL7v3 batch of anderszins) de waarde uniek blijft.

Het wordt aanbevolen een UUID (Universally Unique Identifier) te gebruiken. Bij het gebruik van andere vormen is er een kans, hoe klein ook, dat een ID samenvalt met een ID gemaakt volgens een andere methode van een andere leverancier).

Het attribuut IssueInstant is een tijdsmoment van uitgifte van de SAML assertion. De tijdswaarde is gecodeerd in UTC. Het attribuut Version is de gebruikte SAML versie van de SAML assertion. De aanduiding voor de versie van SAML gedefinieerd in deze specificatie is "2.0".

Afzender

<saml:Issuer>

 <!-- De Issuer verwijst naar de organisatie van waaruit het totale bericht verstuurd wordt.-->

     urn:IIroot:2.16.528.1.1007.3.3:IIext:12345678

</saml:Issuer>

De URA wordt uitgedrukt met behulp van een URN (Uniform Resource Name). De URN is opgebouwd uit:

"urn:IIroot:"<OID voor UZI organisatieIds>":IIext:"<URA>

De URN string is opgebouwd uit een IIroot en een IIext. "II" staat voor het HL7v3 datatype Instance Indentifier. Om de namespace in URN uniek te krijgen is II als prefix voor de root en ext geplaatst.

URA’s worden uitgedrukt als een id onder het identificatiesysteem “2.16.528.1.1007.3.3”. De URA wordt toegekend door het UZI-register. Stel dat de URA de waarde “12345678” heeft, dan ziet de URN er als volgt uit:

urn:IIroot:2.16.528.1.1007.3.3:IIext:12345678

Onderwerp

<saml:Subject>

  <saml:NameID>

   123456789:01.015

  </saml:NameID>

  <saml:SubjectConfirmation Method="urn:oasis:names:tc:SAML:2.0:cm:holder-of-key">

     <saml:SubjectConfirmationData>

       <saml:KeyInfo>

         <ds:X509Data>

           <ds:X509IssuerSerial>

             <ds:X509IssuerName>CN=...,...,O=...,C=NL</ds:X509IssuerName>

             <ds:X509SerialNumber>...834756977854956...</ds:X509SerialNumber>

            </ds:X509IssuerSerial>

          </ds:X509Data>

        </saml:KeyInfo>

      </saml:SubjectConfirmationData>

  </saml:SubjectConfirmation>

</saml:Subject>

De Subject verwijst naar de UZI van de zorgverlener/medewerker die de assertion heeft gegenereerd in combinatie met de rolcode van diezelfde zorgverlener/medewerker gescheiden door een dubbele punt (:).

Alleen in het geval van een conditionele query (een query die automatisch door het systeem verstuurd wordt) mag het nameID-element leeg gelaten worden.

In het geval van een conditionele query dient tevens een Mandaattoken [Mandaattoken] en een Inschrijftoken [Inschrijftoken] in het bericht opgenomen te zijn.

Vervolgens moet de SubjectConfirmation / SubjectConfirmationData / KeyInfo nog toegevoegd worden. Deze KeyInfo dient te verwijzen naar het certificaat waarmee het token ondertekend is.

Voor een beschrijving van de opbouw van de KeyInfo wordt verwezen naar hoofdstuk 4.4.3 Certificaatverwijzingen in document [IH tokens generiek].

Geldigheid

saml:Conditions

 NotBefore="2009-06-24T11:47:34Z"

 NotOnOrAfter="2009-06-24T11:52:34Z">

Het attribuut NotBefore is de tijd waarop de SAML assertion geldig wordt. Dit hoeft niet de tijd te zijn waarop het bericht is aangemaakt. Het is mogelijk NotBefore in de toekomst te zetten, en het bericht na deze tijd pas te verzenden.

Het attibuut NotOnOrAfter is de tijd waarop de SAML assertion vervalt.

Deze tijd is als bovenstaande tijd geformatteerd. Richtlijn voor het verschil tussen NotBefore en NotOnOrAfter is 5 minuten. Het maximaal toegestane verschil is 90 minuten. Dit maximum dient voor berichten die niet direct, maar bijvoorbeeld 's nachts verzonden worden, of kort voor de aanvang van een consult, zodat er iets ruimere mogelijkheden voor batchgewijze processen zijn. Het wordt sterk aanbevolen de SAML assertion direct (binnen 5 minuten) te gebruiken voor berichten die verzonden worden (dus terwijl de zorgverlener of medewerker achter diens computer zit). Het gaat immers om het voorkomen van misbruik van onderschepte tokens, en 5 minuten is meer dan voldoende om de hele keten van vraag tot antwoord te doorlopen.

Het inperken van bepaalde partijen (AudienceRestriction) waarvoor de assertion bedoeld is wordt beschreven in paragraaf 2.3.5 Ontvanger.
De subelementen OneTimeUse en ProxyRestriction worden niet gebruikt binnen het <Conditions> element bij berichtauthenticatie met behulp van de UZI-pas.

Ontvanger

<saml:AudienceRestriction>

  <!-- Root en extensie van de ZIM -->

  <saml:Audience>urn:IIroot:2.16.840.1.113883.2.4.6.6:IIext:1</saml:Audience>

</saml:AudienceRestriction>

In de AudienceRestriction wordt beschreven aan wie de SAML assertion is gericht. De waarden in de elementen zijn (voorlopig) vaste waarden. Voor de <Audience> parameter is (ook) gekozen voor URN, zie voor opbouw paragraaf 2.3.2 Afzender.

Authenticatie

<saml:AuthnStatement

 AuthnInstant="2009-06-24T11:47:34"

 SessionIndex="token_2.16.528.1.1007.3.3.1234567.1_0123456789">

Het subject, een zorgverlener of medewerker, in de SAML assertion is geauthenticeerd door middel van een authenticatiemiddel op een gegeven moment.

<saml:AuthnContext>

  <saml:AuthnContextClassRef>

      urn:oasis:names:tc:SAML:2.0:ac:classes:SmartcardPKI

  </saml:AuthnContextClassRef>

</saml:AuthnContext>

Als het transactietoken ondertekend is met het servercertificaat dan dient de AuthnContextClassRef de waarde urn:oasis:names:tc:SAML:2.0:ac:classes:X509 te krijgen .

Binnen de gebruikte applicatie beveiligingsstandaarden is er sprake van verschillende vertrouwensniveaus.

Binnen de SAML-specificatie geeft men een authenticatie-context (AuthnContext) mee die de context van het gebruikte authenticatiemiddel aangeeft. Hiervoor zijn een aantal contexten gespecificeerd, zie [SAMLAuthnContext], die gebruikt worden als referentiekader voor de communicatie tussen de ZIM en andere componenten zoals GBZ applicaties.

</saml:AuthnStatement>

Afsluiting authentication statement.

Attributen

<saml:AttributeStatement>

De volgende attributen zijn gegevens uit het HL7v3 bericht die met de authenticatie meegetekend worden. Dit zijn kopieën van gegevens die elders in hetzelfde HL7v3 bericht voorkomen. De volgorde van de attributen in het AttributeStatement is niet relevant. Er mogen geen andere attributen opgenomen worden in het AttributeStatement dan hier beschreven is.

InteractionId

<saml:Attribute Name="interactionId">

  <saml:AttributeValue>QURX_IN990011NL</saml:AttributeValue>

</saml:Attribute>

Het attribuut interactionId wordt altijd meegetekend. De interactionId geeft een directe relatie met het berichttype. Dit attribuut meesturen verhindert veel soorten aanvallen, bijvoorbeeld het token van een query kapen en proberen deze te hergebruiken voor het afhandelen van verzoeken van patiënten en hun vertegenwoordigers om inzage te verkrijgen in de verwijsindex.

contextCode

<saml:Attribute Name="contextCodeSystem">

  <saml:AttributeValue>2.16.840.1.113883.2.4.3.111.15.1</saml:AttributeValue>

</saml:Attribute>

<saml:Attribute Name="contextCode">

  <saml:AttributeValue>KZDI</saml:AttributeValue>

</saml:Attribute>

In het geval er sprake is van een opvraag op basis van een context dient ook de contextCode meegetekend te worden. Dit is in principe alleen het geval bij de generiekeQueryZorggegevens. Bij deze generieke query is het trigger event niet meer voldoende om de intentie van de verzender aan te geven, aangezien deze altijd gelijk is. Door het toevoegen van de contextCode wordt deze intentie wel weer expliciet gemaakt. De codes zijn te vinden in het vocab bestand 2.16.840.1.113883.2.4.3.111.15.1.xml.  

messageId

<saml:Attribute Name="messageIdRoot">

  <saml:AttributeValue>2.16.528.1.1007.3.3.1234567.1</saml:AttributeValue>

</saml:Attribute>

<saml:Attribute Name="messageIdExt">

  <saml:AttributeValue>0123456789</saml:AttributeValue>

</saml:Attribute>

De Attributen messageIdRoot en messageIdExt vormen een uniek gegeven, uitgegeven door de verzender van het HL7v3-bericht. De combinatie van de attribuutwaarden messageIdRoot en messageIdExt moeten gelijk zijn aan het uiteindelijk gebruikte HL7v3 message.Id.

burgerServiceNummer

<saml:Attribute Name="burgerServiceNummer">

  <saml:AttributeValue>950052413</saml:AttributeValue>

</saml:Attribute>

Voor berichten die betrekking hebben op een enkele patiënt, wordt het burgerServiceNummer (BSN) van de patiënt opgenomen. Dit maakt ook weer vele aanvallen onmogelijk, namelijk gegevens van een andere patiënt proberen op te vragen. Dit geldt voor alle berichten die betrekking hebben op één en niet meer dan één patiënt.

Het BSN in het token moet overeenkomen met het BSN in het bericht. In het geval er sprake is van een voorloopnul in het bericht, dan dient deze ook overgenomen te worden in het token.

Voor berichten die geen betrekking hebben op een persoon waarvan het burgerServiceNummer bekend is, wordt het burgerServiceNummer weggelaten. Hierbij zijn twee situaties te onderscheiden:

• Logistieke berichten; het bericht betreft géén informatie gerelateerd tot een specifieke patiënt;
• Medische berichten; het bericht betreft medische informatie gerelateerd tot een specifieke patiënt(en), maar waarvan het BSN niet bekend is. In de implementatiehandleiding van een zorgtoepassing zal bij de betreffende interactie expliciet benoemd staan, dat een patiëntidentificatie niet voorkomt of optioneel is.

autorisatieregel/context

Alleen indien gebruik gemaakt wordt van een mandaat dient het volgende attribuut toegevoegd te worden:

<saml:Attribute Name="autorisatieregel/context">

  <saml:AttributeValue>https://goedbeheerdziekenhuis/autorisatieregels/medicatiecontext/v2 </saml:AttributeValue>

</saml:Attribute>

In het voorbeeld is voor een URL gekozen.

applicationID

Indien het transactietoken gebruikt wordt binnen de AORTA infrastructuur is het applicatieID verplicht:

<saml:Attribute Name="applicationID">

<!-- Applicatie-id van de GBZ-applicatie, zoals toegekend bij aansluiting.-->

<saml:AttributeValue>urn:IIroot:2.16.840.1.113883.2.4.6.6:IIext:? </saml:attributeValue>

</saml:Attribute>

Het applicatie-id van de afzender die deze SAML assertion heeft gecreëerd en de gebruiker authenticeert. De Issuer wordt uitgedrukt met behulp van een URN (Uniform Resource Name). De URN is opgebouwd uit:

"urn:IIroot:"<OID voor AORTA Applicatie-id’s>":IIext:"<applicatie-id GBZ>

De URN string is opgebouwd uit een IIroot en een IIext. "II" staat voor het HL7v3 datatype Instance Indentifier. Om de namespace in URN uniek te krijgen is II als prefix voor de root en ext geplaatst.

AORTA Applicatie-id’s worden uitgedrukt als een id onder het identificatiesysteem “2.16.840.1.113883.2.4.6.6”. Het correcte applicatie-id voor de GBZ-applicatie wordt toegekend bij aansluiting op de AORTA. Stel dat dit “300” zou zijn, dan ziet de URN er als volgt uit:

urn:IIroot:2.16.840.1.113883.2.4.6.6:IIext:300

attributeStatement blok

Het attributen statement blok ziet er dan bijvoorbeeld zo uit (de volgorde van de attributen is niet relevant):

<saml:AttributeStatement>

  <saml:Attribute Name="interactionId">

   <saml:AttributeValue>QURX_IN990011NL</saml:AttributeValue>

  </saml:Attribute>

  <saml:Attribute Name="messageIdRoot">

   <saml:AttributeValue>2.16.528.1.1007.3.3.1234567.1</saml:AttributeValue>

  </saml:Attribute>

  <saml:Attribute Name="messageIdExt">

   <saml:AttributeValue>0123456789</saml:AttributeValue>

  </saml:Attribute>

  <saml:Attribute Name="burgerServiceNummer">

   <saml:AttributeValue>950052413</saml:AttributeValue>

  </saml:Attribute>

  <saml:Attribute Name="autorisatieregel/context">    <saml:AttributeValue>https://goedbeheerdziekenhuis/autorisatieregels/medicatiecontext/v2</saml:AttributeValue>

  </saml:Attribute>

  <saml:Attribute Name="applicationID">

   <saml:AttributeValue>urn:IIroot:2.16.840.1.113883.2.4.6.6:IIext:300

   </saml:AttributeValue>

  </saml:Attribute>

</saml:AttributeStatement>

Tenslotte wordt het attributen statement blok afgesloten met

</saml:AttributeStatement>

Algoritmes

Om de integriteit en onweerlegbaarheid van het SAML transactietoken te waarborgen wordt een XML Signature geplaatst, zoals beschreven in [IH tokens generiek]. Na plaatsen van de XML Signature kan de ontvanger, met gebruikmaking van het persoons- of organisatiegebonden PKIoverheid-certificaat van de verzender en de CA certificaten zoals verstrekt door PKIoverheid, onomstotelijk vaststellen dat het SAML transactietoken ondertekend is met de privé sleutel behorend bij het gebruikte certificaat van de zorgmedewerker of de organisatie.

De XML Signature van het SAML transactietoken die gebruikt wordt bij berichtauthenticatie met behulp van een UZI-certificaat maakt gebruik van de volgende algoritmes, zoals beschreven in [IH tokens generiek]:

• Voor het berekenen van de hashwaarde wordt SHA-256 gebruikt.
• Voor de digitale handtekening in AORTA wordt gebruik gemaakt van een RSA handtekening over een SHA-256 digest.

Opbouw

De headers

Eerst wordt het SAML transactietoken – het <saml:Assertion ...> element aangemaakt en gevuld met die elementen, zoals beschreven in paragraaf 2.3 Inhoud.

<saml:Assertion

   ID="token_2.16.528.1.1007.3.3.1234567.1_0123456789"

   IssueInstant="2009-06-24T11:47:34Z"

   Version="2.0"

   xmlns:saml="urn:oasis:names:tc:SAML:2.0:assertion">

 ... Zie paragraaf 2.3 Inhoud ...

</saml:Assertion>

Het XML Signature blok is onderdeel van het SAML transactietoken. Het XML Signature blok komt na het <saml:Issuer> element. Na de Signature volgt de rest van de inhoud van de assertion.

<saml:Assertion

   ID="token_2.16.528.1.1007.3.3.1234567.1_0123456789"

   IssueInstant="2009-06-24T11:47:34Z"

   Version="2.0"

   xmlns:saml="urn:oasis:names:tc:SAML:2.0:assertion">

  <saml:Issuer Format="urn:oasis:names:tc:SAML:2.0:nameid-format:entity">

   urn:IIroot:?:IIext:?

  </saml:Issuer>

  <ds:Signature xmlns:ds="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#">

    <ds:SignedInfo>

    ...

    </ds:SignedInfo>

    <ds:SignatureValue>Wuwn...5e4=</ds:SignatureValue>

    <ds:KeyInfo>

      <ds:X509Data>

        <X509IssuerSerial>

          <X509IssuerName>CN=De Auteur CA,O=Nictiz,C=NL</X509IssuerName>

          <X509SerialNumber>359724...41160195</X509SerialNumber>        

        </X509IssuerSerial>

       </ds:X509Data>

    </ds:KeyInfo>

  </ds:Signature>  ...

  ... Zie paragraaf 2.3 Inhoud ...

</saml:Assertion>

Indien de Signature aangemaakt wordt moet niet meer met de strings (saml:Assertion en SignedInfo) gemanipuleerd worden, maar ze moeten octet-voor-octet overgenomen worden in het bericht. Strikt genomen is het toegestaan wijzigingen aan te brengen die door canonicalisatie bij de ontvanger weer opgeheven worden, maar wanneer de digitale handtekening door middel van strings wordt opgebouwd, is het een foutgevoelige handeling.

Lange Base 64 waarden zijn in het voorbeeld afgekort. Wederom kan dit als strings worden behandeld, waarbij drie waarden vervangen moeten worden.

Deze drie waarden worden ingevuld:

• Neem het SignedInfo blok op.
• Neem de SignatureValue op.
• Neem certificaatgegevens in het KeyInfo blok op, in de vorm van een verwijzing (X509IssuerSerial).

Het maken van de XML Signature uit strings levert de SAML assertion op met daarin de Signature.

Plaats van het SAML token en de digitale handtekening

Het SAML transactietoken met daarin de digitale handtekening wordt in het WS-Security SOAP Header gezet. Op het <wss:Security> element moet een soap:mustUnderstand="1" vlag opgenomen worden, die aangeeft dat de ontvanger dit security element moet verwerken en een soap:actor="http://www.aortarelease.nl/actor/zim" die aangeeft dat de ZIM dit security element verwerkt.

<soap:Header xmlns:soap="http://schemas.xmlsoap.org/soap/envelope/">

  ...

  <wss:Security xmlns:wss=

    "http://docs.oasis-open.org/wss/2004/01/oasis-200401-wss-wssecurity-secext-1.0.xsd"

    soap:actor="http://www.aortarelease.nl/actor/zim" soap:mustUnderstand="1">

       <saml:Assertion ... >

       <saml:Issuer>...</saml:Issuer>

       <ds:Signature xmlns:ds="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#">

        <ds:SignedInfo>

        ...

        </ds:SignedInfo>

        <ds:SignatureValue>Wuwn...5e4=</ds:SignatureValue>

        <ds:KeyInfo>

          <ds:X509Data>

          ...

          </ds:X509Data>

        </ds:KeyInfo>

       </ds:Signature>

    ... Zie paragraaf 2.3 Inhoud ...

       </saml:Assertion ... >

  </wss:Security>

</soap:Header>

{}